W ramach projektu realizowanego dzięki współfinansowaniu ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, w Muzeum Historycznym w Sanoku zakończono prace konserwatorskie trzech ikon z XVIII w. Zabytki wytypowane do zadania znajdujące się dotychczas w salach magazynowych nie były konserwowane od momentu pozyskania ich w wyniku akcji zabezpieczania zabytków połemkowskich w latach 1947-1949 i wpisania w inwentarz, stąd wymagały natychmiastowej interwencji konserwatorskiej. Wśród eksponatów znajdują się:
1. Matka Boska Eleusa, Deszno, XVIII w., pierwotnie datowana na XIX w., po wnikliwej analizie konserwatorskiej okazała się ikoną przemalowaną. Pod XIX wieczną warstwą malarską, znajduje się wizerunek Matki Bożej Hodegetrii z XVIII w.
2. Św. Mikołaj z Zawadki, XVIII w., stanowi cenny przykład ikony hagiograficznej jednego z najpopularniejszych świętych zarówno w kościele wschodnim, jak i zachodnim.
3. Matka Boska Eleusa z Myczkowiec, XVIII w., stanowi przykład ikony ołtarzowej, osadzonej w drewnianej, ołtarzowej ramie, rzeźbionej i polichromowanej z trójbocznie zamkniętym przyczółkiem u góry.
Stan zachowania wymienionych ikon był zły, zasięg ubytków warstwy malarskiej wraz z zaprawę  sięgał 40% powierzchni. Zwłaszcza w ikonie z Myczkowiec całe lico malowidła pokryte było charakterystyczną dla malarstwa tablicowego siatkę spękań spowodowaną cyklicznymi wahaniami temperatury i wilgotności. Ponadto obiekty zagrożone były przez drewnojady z rodziny kołatkowatych, które często atakują drewniane podobrazia.
Prace restauratorskie od wielu lat utrudnia brak dobrze wyposażonej pracowni konserwatorskiej. Aktualnie musimy zlecać konserwacje osobom z zewnątrz, płacąc za wykonane prace niemałe kwoty. Na bieżąco konserwujemy szereg obiektów - musimy cyklicznie wracać do starych, dawno odnawianych obrazów, a jednocześnie ratować te nie konserwowane i zagrożone destrukcją.
Celem i zadaniem planowanych prac jest zachowanie, ochrona i prezentacja materialnego dziedzictwa kulturowego. Dyrekcja i pracownicy naszej placówki wyrażają uznanie dla Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego za wspieranie naszych działań. Dzięki nim muzealna ekspozycja wzbogaci się o kilka wartościowych obiektów.
Ikony z naszych zbiorów należą do największych i najcenniejszych kolekcji ikon w Polsce i Europie. Są bezcennym świadectwem sztuki sakralnej kościoła wschodniego rozwijającej się w granicach dawnej Rzeczpospolitej - Ojczyzny wielu kultur i narodów. Ich unikalna wartość, bogata ikonografia i naturalne piękno, przyciągają setki turystów z kraju i Europy. Dlatego tak ważne jest by to wielkie dziedzictwo ikony przetrwało kolejne lata, co możliwe jest jedynie przy stałym dozorze i opiece konserwatorskiej.
Przy renowacji dwóch pierwszych ikonach pracowała konserwator dzieł sztuki: mgr Barbara Bandurka, trzecią zlecono pracowni konserwatorskiej "Rearte" s.c. A. Piotrowski z Krakowa.

Katarzyna Winnicka

Muzeum Historyczne w Sanoku

Dział Sztuki Cerkiewnej