Na dziedzińcu sanockiego zamku obejrzeć można wystawę przygotowaną przez Instytut Pamięci Narodowej: "Niech polska ziemia utuli ich do spokojnego snu". Ekshumacje i identyfikacje ofiar komunistycznego terroru. Wystawa czynna do 27 kwietnia 2015 r. Wstęp wolny. Zapraszamy!

Ekspozycja prezentuje wyniki prac ekshumacyjnych i identyfikacyjnych prowadzonych przez Instytut Pamięci Narodowej oraz Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie w ramach ogólnopolskiego projektu badawczego "Poszukiwania nieznanych miejsc pochówku ofiar terroru komunistycznego z lat 1944-1956" oraz Polskiej Bazy Genetycznej Ofiar Totalitaryzmów (PBGOT).Od ponad dwudziestu lat trwa powolny proces przywracania pamięci o ofiarach reżimu komunistycznego w Polsce. W większości chowano je potajemnie, w nieoznaczonych, często zbiorowych, mogiłach. Podejmowano też działania, mające utrudnić identyfikację ofiar. Przez dziesięciolecia przedstawiciele komunistycznego reżimu starali się zatrzeć ślady zbrodni. Dla rodzin zamordowanych oznaczało to często dożywotnią niepewność losu ich bliskich oraz uniemożliwiało ostatnie pożegnanie czy odwiedzanie grobów. Przywracając pamięć o ofiarach, należy zwrócić im tożsamość celowo zatartą przez komunistów. To powinność pokolenia Polaków żyjących w wolnej Polsce.
Prace zwięzane z identyfikacjami w ramach projektu badawczego wymogły nawiązanie oficjalnej współpracy IPN oraz Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie. W ramach porozumienia powołano PBGOT. Celem powołania PBGOT było stworzenie banku DNA do gromadzenia materiału genetycznego ofiar totalitaryzmów i ich krewnych. Zakres działalności został określony na lata 1939-1956, obejmował on ofiary XX-wiecznych totalitaryzmów: hitlerowskiego i stalinowskiego, a także osoby zaginione i zamordowane w wyniku konfliktów zbrojnych XX w., m.in. żołnierzy poległych we wrześniu 1939 r. w obronie polskich granic, osoby cywilne zaginione w okresie niemieckiej i sowieckiej okupacji, a także poległe w Powstaniu Warszawskim. Rozpoczęte na PUM badania genetyczne umożliwiły pierwsze identyfikacje ofiar reżimu komunistycznego po trzech miesiącach od powstania bazy. W przeciągu pierwszego roku funkcjonowania zebrano materiał od przeszło 400 członków rodzin ofiar. Na wystawie zostaną zaprezentowane sylwetki 28 zidentyfikowanych postaci.
Wystawa ma na celu ocalenie od zapomnienia pomordowanych przez UB i pochowanych w nieznanych jak dotąd miejscach. Na dwóch pierwszych planszach został zaprezentowany przebieg prac ekshumacyjnych oraz identyfikacyjnych. Pozwoli to szerokiej publiczności zapoznać się ze specyfiką pracy archeologów, antropologów czy genetyków, którzy współpracowali z historykami przy tym projekcie.
Twórcami wystawy sę Milena Bykowska z Polskiej Bazy Genetycznej Ofiar Totalitaryzmów oraz Grzegorz Czapski i dr Paweł Skubisz z Oddziałowego Biura Edukacji Publicznej IPN w Szczecinie. Autorami grafiki są Krzysztof Drumiński i Jakub Walkowicz z firmy 2code.